Ở nhiều vùng nông thôn hay vùng núi nước ta hiện nay, bên cạnh việc chăn nuôi trâu, bò nhiều hộ gia đình đã phát triển mô hình chăn nuôi dê lấy thịt và lấy sữa. Bởi lẽ, dê là giống vật nuôi nhỏ, dễ nuôi, lại cho lợi nhuận cao. Tuy nhiên, một số bà con khi phát triển đàn theo quy mô lớn (trên 15 con) lại còn rất mơ hồ về dinh dưỡng cần thiết cho dê được thể hiện qua thức ăn hằng ngày. Vì vậy, ngay dưới đây chúng tôi sẽ cung cấp thêm cho bà con một số kiến thức về nguồn thức ăn cho dê thịt, dê sữa và cách cho dê ăn.
Các loại thức ăn cho dê
Với bất cứ một loài động vật nào, nhu cầu dinh dưỡng chính là yếu tố quan trọng hàng đầu quyết định đến sự tồn tại, phát triển, hoạt động và tạo ra sản phầm (sữa, thịt trứng…). Và với loài dê cũng vậy, bà con cần cân đối các loại thức ăn để đảm bảo nhu cầu về chất khô, chất xơ, năng lượng, protein và những năng lượng khác. Trong đó có những thức ăn chủ yếu sau:
Thức ăn thô xanh
Thức ăn thô xanh cho dê bao gồm các loại cỏ như cỏ voi, cỏ chỉ, cành lá, các loại rau tươi như rau khoai lang, rau muống,…
Tuy nhiên, vì dê có khả năng tự ăn trong tự nhiên trong quá trình chăn thả nên bà con chỉ cần cung cấp thêm thức ăn tươi vào 1 lần duy nhất trong ngày để bổ sung thêm năng lượng cho dê, tốt nhất là vào buổi chiều sau khi đưa dê về chuồng.
Thức ăn thô khô
Là những thức ăn từ cỏ, rau xanh nhưng được phơi khô, trong đó chủ yếu là rơm. Thông thường 5kg thức ăn tươi sẽ thu lại 1kg thức ăn khô. Lượng thức ăn này chủ yếu được cung cấp thêm về mùa đông hoặc lúc dê vào giai đoạn cho sữa, sinh con.
Các loại rau củ
nếu như trâu chỉ ăn cỏ và lá cây tươi, khô thì dê có thể ví như một loài “ăn tạp” bởi chúng cũng cần và rất thích ăn các loại củ quả như khoai, sắn, cà rốt,…kể cả quả chuối, lê,…bởi những món “lạ” này giúp chúng cảm thấy ngon miệng hơn vì mùi vị lạ, đồng thời lại giúp tổng hợp một lượng khoáng chất, tinh bột vô cùng lớn.
Thức ăn hỗn hợp bổ sung
Ngoài những loại thức ăn chủ yếu trên, bà con thỉnh thoảng (1 lần/tuần) cần làm thức ăn hỗn hợp cho dê ăn. Trong hỗn hợp này bà con cần có thức ăn ủ chua (lấy thân cây ngô, lá mía,…ủ trong 3 tuần), thức ăn giàu tinh bột như thóc nghiền, gạo và một số chất khoáng, muối, vitamin công nghiệp. Việc này sẽ giúp ích rất nhiều cho việc tăng trọng của dê thịt và cho sữa của dê sữa.
Hướng dẫn bà con cách cho dê ăn
Phương thức cho dê ăn
Với việc chăn nuôi, phát triển đàn dê, bà con có 2 phương thức chủ yếu để cho dê ăn:
Cho dê ăn tự do trong quá trình chăn thả. Mặc dù lượng thức ăn dê ăn được không nhiều nhưng khả năng hấp thu dưỡng chất lại đạt mức cao nhất. Vì vậy, ít nhất một ngày bà con phải cho dê ăn tự do từ 5 – 6 tiếng. Đồng thời, cũng giảm stress cho chúng vì bị nhốt quá lâu.
Cung cấp thức ăn chủ động: đó là việc bà con trồng cỏ, bứt cỏ và chuẩn bị thức ăn cho dê ăn trong quá trình phát triển. Và khi cho dê ăn theo hình thức này, bà con cần chuẩn bị cho dê một máng ăn, đổ cỏ và thức ăn dạng tổng hợp vào đó. Máng ăn phải dài, rộng vừa phải, cách mặt đất từ 30 – 50 cm và đặc biệt là bề ngang của máng phải cao (20 – 30 cm), để tránh việc dê làm rơi thức ăn ra nền chuồng vì chúng không ăn những thức ăn bị rơi vãi.
Về khẩu phần ăn của dê
Bà con cần cân đối và cho ăn phù hợp với từng lứa tuổi cụ thể, ví dụ:
| Loại (tuổi) dê | Khẩu phần cần duy trì | Lưu ý |
| Dê từ 1 ngày – 1 tuần tuổi | Dê chủ yếu bú sữa mẹ và bắt đầu làm quen với thức ăn nên không cần nhiều thức ăn. | |
| Dê 1 tuần – 3 tháng tuổi | – 0.3 – 0.5 kg cỏ xanh – 0.2 kg thức ăn hỗn hợp | |
| Từ 3 tháng – 10 tháng tuổi | – 0.7 – 1 kg thức ăn thô xanh – 0.3 – 0.5 kg củ quả | |
| Dê lấy thịt trưởng thành | – 1 kg cỏ thô xanh – 0.5 kg lá cây họ đậu – 0.3 kg thức ăn hỗn hợp | Ngày cách ngày bổ sung thêm 0.5 kg tinh bột (thóc mầm, ngô…) trong thức ăn của dê để tăng quá trình tạo thịt. |
| Dê cái vắt sữa | – 1 kg cỏ thô xanh – 1 kg cây họ đậu – 2 kg lá cây tươi khác | Nếu dê cho sản lượng sữa 2 lít/ngày thì cần bổ sung thêm: – 4 kg cỏ xanh – 2 kg cỏ khô – 0.5 kg thức ăn hỗn hợp |
| Dê cái cạn sữa và đang có chửa | – 3 – 6 kg thức ăn thô xanh – 0.5 kg củ quả – 0.3 – 0.5 kg thức ăn hỗn hợp. | |
| Dê đực làm giống | – 1 kg cỏ khô – 2 kg rơm – 2 kg cỏ tươi | Ngày cách ngày bổ sung 0.3 – 0.5 kg thức ăn hỗn hợp. |
| Dê hậu bị | – 2 – 4 kg thức ăn thô xanh – 0.4 kg củ quả – 0.2 – 0.3 kg thức ăn hỗn hợp. |
Bà con cần lưu ý:
– Trong khẩu phần trên không bao gồm lượng thức ăn dê đã tự ăn trong chăn thả.
– Các khẩu phần ăn nên đa dạng để dê được cung cấp tối đa dinh dưỡng.
– Mùa đông nên tăng lượng thức ăn thô khô.
– Không thay đổi đột ngột thức ăn của dê vì sẽ khiến chúng dễ bị chướng hơi. Bà con nên thay đổi dần dần.
– Cần chú ý bổ sung protein, khoáng, vitamin trong khẩu phần.
>> Tham khảo thêm bài viết:
